Welkom bij 40 dagen hier&nu, een podcast van Verre Naasten, Lume, LPB Media en Kerkpunt.
9 maart is het vandaag en dag 22 van de Veertigdagentijd. God kan onze feesten haten, stelt Albert. Hij verdraagt ze niet…
We lezen uit de bijbel Johannes 2:13-22
Kort voor het Joodse Pesachfeest reisde Jezus naar Jeruzalem. Daar trof Hij op het tempelplein de handelaars in runderen, schapen en duiven aan, en de geldwisselaars die daar altijd zaten. Hij maakte een zweep van touw en joeg ze allemaal de tempel uit, met hun schapen en runderen. Hijsmeet het geld van de wisselaars op de grond, gooide hun tafels omver en riep tegen de duivenverkopers: “Weg ermee! Jullie maken een markt van huis van mijn vader. Zijn leerlingen dachten aan wat geschreven staat: ‘De hartstocht voor uw huis zal Mij verteren.’ Maar de Joden vroegen: ‘Met welk teken kunt U bewijzen dat U dit mag doen?’ Jezus antwoordde hun: “Breek deze tempel maar af, en Ik zal hem in drie dagen weer opbouwen.’ ’Zesenveertig jaar heeft de bouw van deze tempel geduurd,’ zeiden de Joden, ‘en U wilt hem in drie dagen weer opbouwen?’ Maar Hij sprak over de tempel van zijn lichaam. Na zijn opstanding uit de dood herinnerden zijn leerlingen zich dat Hij dit gezegd had, en zij geloofden de Schrift en alles was Jezus gezegd had.
Welke trouwe kerkganger kent die ervaring niet? Je komt in de kerk, je maakt de dienst mee, maar je kunt niet werkelijk contact maken met dat wat er gebeurt. De woorden die gesproken worden, de liederen die gezongen worden, het blijft op afstand. Bij de koffie na de dienst heb je gesprekjes hier en daar, maar je ervaart geen echte verbinding. Je komt de kerk even leeg uit als je er naar binnen ging. Als dat af en toe gebeurt, is dat meestal geen ramp. Maar als het zondag in, zondag uit het geval is, roept dat diepere vragen op. Was God er wel door zijn Geest? Of waren het enkel menselijke woorden die door de ruimte klonken? Natuurlijk kun je je altijd afvragen hoe je er als kerkganger bij zit. Maar een christelijke gemeente die een beetje lef heeft, kijkt ook regelmatig collectief in de spiegel. Liturgie, dat zijn woorden en handelingen die als bedoeling hebben de ontmoeting met God te bemiddelen. Maar ze kunnen ook zeer in de weg staan.
In het verhaal van vandaag veegt Jezus in zijn boosheid het tempelplein leeg. Hij jaagt de handelaars in offerdieren weg, met hun dieren. De tafels waarop geld gewisseld kan worden, keert hij om. Zo maakt Hij van het huis van zijn vader opnieuw een huis van gebed. Het is weer een stille plek waar je God kunt ontmoeten. Volgens mij betekent dat niet dat de handel op het tempelplein in zichzelf verkeerd was. Het was er juist allemaal op gericht om de offerdienst en zo de verering van God gaande te houden. Maar het werd een doel in zichzelf, en zo kon je God in de tempel niet meer ontmoeten. De liturgie in de kerk kan zo ook een doel in zichzelf worden, een drukdoenerig gebeuren, iedereen doet zijn best. Maar is er nog ruimte voor God zelf?
Ook in het Oude Testament hebben sommige oudtestamentische profeten de tempeldienst zo bekritiseerd. Amos zegt bijvoorbeeld namens de Here God: ‘Ik haat jullie feesten, ik wijs ze af, jullie samenkomsten verdraag ik niet.’ De reden waarom God die feesten afwijst, zit hem niet in de feesten zelf. Het zit hem in het gedrag van de leiders van het volk in het algemeen. Ze vertrappen de rechten van de armen. De profeet zegt. ‘Laat liever het recht stromen als water, en de gerechtigheid als een altijd voortvloeiende beek.’ Als de leden van een christelijke gemeente zich niet bekommeren om de armen, de kwetsbaren, dan blijven de mooie woorden en liederen in de lucht hangen. Het blijft leeg en hol, je kunt het net zo goed niet doen.
Als je dat zo ervaart in de kerk, is het dus altijd goed om dat gevoel serieus te nemen. Waar komt het vandaan? Door Jezus is er altijd vernieuwing mogelijk. Hij zegt tegen de omstanders: ‘Breek deze tempel maar af en ik zal hem in drie dagen weer opbouwen.’ Niemand begreep Hem. Johannes is Hem later gaan begrijpen. ‘Hij sprak over de tempel van zijn lichaam.’ Jezus’ lichaam is de nieuwe tempel, en onze lichamen mogen bij het zijne horen, onderdeel van de tempel van Jezus’ lichaam. Daarvoor moeten er altijd weer oude tempels afgebroken worden. Welke zijn dat voor jou, of in jouw gemeente?