Welkom bij 40 dagen hier&nu, een podcast van Verre Naasten, Lume, LPB Media en Kerkpunt.
Vandaag is het 6 maart. Dag 19 van de vastentijd. Welke functie heeft of had een tempel eigenlijk? Jor-El legt uit wat de tempel met ons te maken heeft. De tekst van vandaag is Jeremia 26:4-7.
4 Zeg dit tegen hen: Dit zegt de HEER: Als jullie niet naar Mij luisteren, de wet niet naleven die Ik je gegeven heb 5 en niet luisteren naar mijn dienaren, de profeten, die Ik telkens weer naar jullie zend, maar voor wie jullie tot nu toe doof waren, 6 dan zal Ik met deze tempel hetzelfde doen als met Silo, zodat alle volken op aarde de naam van deze stad als een vloek zullen gebruiken. 7 De priesters, de profeten en alle andere aanwezigen in de tempel hoorden Jeremia deze woorden spreken.
In Suriname staat de Kankantri, één van de hoogste bomen van het Amazoneregenwoud. De Kankantri boom heeft voor vele Afro-Surinamers een bijzondere betekenis. Het is een heilige boom die een verblijfplaats voor goden zou zijn. Wie hem omhakt roept ongeluk over zich af. Er is een bekend verhaal van een zendeling die in de 18e eeuw zo’n heilige boom omhakte en de boodschap van verlossing bracht aan de toenmalige slaven. De slaven stonden voor een keus, de heilige boom of het kruis? Deze daad bracht veel oproer onder de mensen. Toch begonnen later velen te geloven in Jezus.
Als het in de oudheid ging om verbinding met de goddelijke wereld, had geen enkel fysiek gebouw meer betekenis dan een tempel. Het was de plek waar bemiddeling tussen hemel en aarde plaats vond, een plek waar gecommuniceerd werd tussen God en de mens. Een tempel bood een gevoel van veiligheid en verbondenheid. Los van het feit dat het daar voornamelijk ging om religieuze activiteiten zoals aanbidding en opoffering, oefende de tempel veel invloed uit op het sociale, politieke en economische leven. De tempel was een belangrijk symbool van identiteit.
Ook voor de Israëlieten was de tempel een onmisbare zekerheid. Hij kende een rijke geschiedenis, de tempel was de opvolger van de tabernakel die door de twaalf stammen van Israël veertig jaar lang gedragen werd in de woestijn. Het was de plek waar God communiceerde met het volk, een plek van veiligheid, verbondenheid en identiteit. De tempel was het middelpunt van die toenmalige samenleving, een fundamentele basis die zorgde voor balans in het geestelijke, sociale, politieke en het economische leven. En juist die zekerheid werd aangevallen door Jeremia. Voor de Israëlieten, werd behalve hun godsdienst, ook hun leven, veiligheid en zelfs hun identiteit bedreigd door de boodschap van Jeremia. Hoe durft Jeremia? Het ironische is dat terwijl zij zich koste wat het kost vasthielden aan de tempel, ze God hierdoor hadden losgelaten. Zoals in het verhaal van de heilige boom in Suriname, stonden de Israëlieten voor een keus, de tempel of God zelf. De boodschap van Jeremia was een oproep tot bekering. De Israëlieten moesten bekende patronen loslaten en hun hart toewenden naar God. Maar voor hen was dit ondenkbaar.
In de tijd van Jezus speelde de tempel ook een belangrijke religieuze, economische en politieke rol. Zo was de hogepriester tevens leider van het Sanhedrin, het hoogste bestuurs- en rechtscollege van de Joden. De bekende uitspraak van Jezus uit Johannes 2:19, “Breek deze tempel maar af, en ik zal hem in drie dagen weer opbouwen”, werd daarom ook als een aanval beschouwd door de toenmalige leiders van het volk. Maar hier ging het niet om het letterlijk afbreken en bouwen van de tempel. Jezus sprak over zijn eigen dood, waarbij zijn lichaam gebroken zou worden, maar na drie dagen weer opgebouwd zou zijn. Het gaat bij Jezus niet om de mooie gebouwen en tradities, maar om het hart.
Wat heeft het verhaal van de tempel nu met ons te maken? Eigenlijk alles! In ons hart kan er ook zo’n bouwwerk liggen, niet van steen maar van slechte, vastgeroeste patronen in ons, waaraan wij vasthouden. De weg van gehoorzaamheid kiezen betekent vaak loslaten. Dat er iets moet worden afgebroken. Door er herhaaldelijk voor te kiezen de dingen op Gods manier te doen, breekt er telkens een stuk van dit bouwwerk af.