Welkom bij 40 dagen hier&nu, een podcast van Verre Naasten, Lume, LPB Media en Kerkpunt.
Vandaag is het 23 februari, en dag negen van de Veertigdagentijd. Het gaat deze week over geroepen zijn. Over de roeping van Ezechiël lezen we in Ezechiël 2.
In vers 3-5 horen we Gods stem; Hij roept Ezechiël: Mensenkind, Ik stuur jou naar de Israëlieten, naar dat weerspannige volk dat tegen Mij in opstand is gekomen. Tot op de dag van vandaag verzetten ze zich tegen Mij, zoals ook hun voorouders hebben gedaan. Naar dat volk, dat zo halsstarrig en eigenzinnig is, stuur Ik jou. Je moet tegen hen zeggen: “Dit zegt God, de HEER …” En of ze nu horen willen of niet – het is immers een opstandig volk –, ze zullen weten dat er een profeet in hun midden is geweest.
God stuurt hem, maar hoe moet Ezechiël aanwezig zijn onder het volk Israël? En hoe zit dat in onze tijd, dat vraagt Albert zich vandaag af.
Ooit volgde ik een training over groepsprocessen waarbij we werkten met de ‘roos van Leary’. Volgens dit model zijn er vier manieren waarop je in een groep aanwezig kunt zijn. Ik noem ze en leg er kort iets over uit. Als eerste de manier boven-samen. Dan geef je leiding waarbij je anderen meeneemt. Een tweede stijl is onder-samen. Dan werk je op een meer volgende manier mee. Een derde is boven-tegen, dan geef je leiding op een manier waarbij je je tegenover de groep opstelt, je wilt nadrukkelijk een andere kant op dan tot nu toe gebeurt. Tenslotte: onder-tegen, dat kun je ‘meestribbelen’ noemen. Je stelt je passief tegenover de groep op.
Geen enkele positie is per definitie verkeerd. Natuurlijk hebben meestal de beide ‘samen’-posities de voorkeur, maar er zijn situaties waarin de ‘tegen-posities’ de beste zijn. De training was ook gericht op het oefenen in alle vier de posities.
Welke positie namen de oudtestamentische profeten in? Kritische profeten waren vaak ‘boven-tegen’, ze wilden nadrukkelijk het volk een andere kant op sturen. Ezechiël had een andere plek, hij was vooral ‘onder-tegen’. Over het algemeen is dat de minst gewenste manier van aanwezig zijn in een groep.
Ezechiël moest vaak de boodschap van God uitbeelden in een soort drama. Hij sprak het volk dus niet rechtstreeks aan, hij was vaak níét gericht op het directe contact. Op een donkere, dreigende en betrekkelijk zwijgzame manier was hij aanwezig midden tussen zijn volksgenoten. In hoofdstuk 2 lezen we dat hij er op geen enkele manier op moet rekenen dat zijn volksgenoten naar hem luisteren en zijn boodschap ter harte nemen. Voor hemzelf was dat bepaald geen pretje. Ezechiël kreeg Gods grootheid op een overweldigende manier te zien. Daarna werd hij achtergelaten tussen de ballingen in Babel. Zeven dagen zat hij als verdoofd in hun midden.
De afstand tussen wie God is en hoe het volk leeft, is onmetelijk groot. Door gewone communicatie met woorden, is die niet te overbruggen. Ezechiël wordt tot een psychiatrisch patiënt, godsdienstwaanzinnig. Hij is in de ban van God, hij kan daardoor niet meer normaal met de mensen communiceren. De mensen vonden hem misschien wel een zielige figuur.
Dit roept de vraag op of de Here God vandaag ook op die manier in onze wereld aanwezig kan zijn. Via zo’n stil protest, een woordenloze aanklacht tegen de mentaliteit van de mensen? Het is misschien een beetje gewaagd, maar ik stel toch deze vraag. Kan het zo zijn dat God via psychiatrische patiënten vandaag een boodschap voor de wereld heeft? In onze samenleving gaat alles zo snel, het is een ratrace geworden, we jagen elkaar op, relaties worden steeds schraler. De verschillen worden steeds groter, tussen de ‘sterken’ die dat aankunnen en de ‘zwakken’ die ten onder gaan. De wachtlijsten van psychiaters staan vol. Wil God ons via hen iets vertellen? Ons kritisch aanspreken? Hoe diepgaand vervreemd wij zijn geraakt van het leven zoals het bedoeld is. We hoeven niet de illusie te hebben dat de wereld er echt naar zal luisteren. De grote groep leeft eraan voorbij. Maar ons gebed mag zijn dat God jou en mij de oren en de ogen opent voor wat Hij te zeggen heeft. God kan ‘onder-tegen’ aanwezig zijn in deze wereld. Als jij luistert, is het niet tevergeefs.